Trong bài viết này, hãy cùng SAW tìm hiểu sâu hơn về thời trang tuần hoàn, lợi ích mô hình này mang lại, nó khác gì so với những hoạt động thời trang chúng ta trước giờ vẫn quen thuộc? Và quan trọng hơn, với vai trò là những người tiêu dùng thời trang có ý thức, chúng ta có thể làm gì và nên làm gì để là một phần tử tích cực trong vận động mới mang tên “thời trang tuần hoàn”.
Bối cảnh
Thật khó để hình dung về một thế giới hiện đại thiếu vắng các sản phẩm may mặc. Gần như tất cả mọi người, ở mọi nơi trên hành tinh đều gắn liền với quần áo trong các giai đoạn cuộc đời. Ngoài việc bảo vệ cơ thể và giữ ấm, quần áo còn là một phương tiện để mỗi cá nhân thể hiện cá tính, tuyên ngôn riêng của bản thân. Ngành công nghiệp thời trang cũng đóng góp đáng kể vào sự phát triển của kinh tế toàn cầu, tạo ra việc làm cho hàng trăm triệu người trên thế giới.
Những hạn chế lớn
Tuy nhiên, đi cùng với những giá trị tốt, ngành thời trang đang ngày càng bộc lộ những hạn chế lớn, gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường và xã hội. Theo báo cáo “A New Textiles Economy” của Quỹ Ellen MacArthur Foundation năm 2019, mỗi năm có hơn 500 tỷ đô bị lãng phí do hoạt động của thời trang “mỳ ăn liền” và sự thiếu hụt việc tái chế, tái sử dụng. Các hoạt động lên án, đấu tranh cho sự bền vững hơn của ngành thời trang đã diễn ra mạnh mẽ trong khoảng 1 thập niên trở lại đây. Chính trong giai đoạn đó, sáng kiến thời trang tuần hoàn xuất hiện, và được kỳ vọng như một lực đẩy lớn giúp thay đổi những vấn đề cốt lõi trong ngành thời trang.
Hình ảnh của Catalyst
>>> Xem thêm: Tháp nhu cầu thời trang – khi mua sắm đồ mới là lựa chọn sau cùng
Thế nào là thời trang tuần hoàn?
Tiến sĩ Anna Brismar đã phát triển ý tưởng về thời trang tuần hoàn dựa trên những tư tưởng chính của kinh tế tuần hoàn (circular economy) và phát triển bền vững (sustainable development). Vào năm 2017, tại một Hội nghị thảo luận về sự phát triển bền vững trong ngành công nghiệp thời trang, Brismar đã tóm gọn định nghĩa của thời trang tuần hoàn như sau:
Circular fashion can be defined as clothes, shoes or accessories that are designed, sourced, produced, and provided with the intention to be used and circulate responsibly and effectively in society for as long as possible in their most valuable form, and hereafter return safely to the biosphere when no longer of human use. (Anna Brismar, Green Strategy, 2017)
Tạm dịch:
Thời trang tuần hoàn được định nghĩa là những sản phẩm giày dép, quần áo, phụ kiện được thiết kế, thu mua, sản xuất và tiêu thụ với việc ý thức rõ về việc tái sử dụng và tuần hoàn lâu dài, có giá trị nhất có thể, trước khi tái hồi an toàn về hệ sinh quyển.
Như vậy, có thể hiểu rằng, thời trang tuần hoàn chú trọng vào việc liên tục tái sử dụng các nguồn nguyên vật liệu hiện hữu trong toàn bộ quy trình. Điểm đầu của chu trình tuần hoàn nằm ở những bước đầu tiên trong quá trình thiết kế, lên ý tưởng cho một sản phẩm thời trang.
Một ví dụ cụ thể
Để hình dung rõ hơn về khái niệm cũng như sơ đồ tuần hoàn nêu trên, hãy cùng nhìn vào một ví dụ về một chiếc quần jeans. Trong hệ thống thời trang tuyến tính như hiện nay (linear fashion), quy trình thường thấy sẽ là: người thiết kế tạo mẫu lên ý tưởng và định hình lên sản phẩm mẫu. Bước tiếp theo, team thu mua sẽ lựa chọn những nguyên phụ liệu phù hợp nhất. Team sản xuất phối hợp cùng nhà máy tiến hành sản xuất đại trà cho sản phẩm. Sau đó, những chiếc quần jeans thành phẩm được vận chuyển tới cửa hàng, và tới tay người tiêu dùng. Sau một thời gian nhất định, số phận của những chiếc quần đa phần sẽ kết thúc ở bãi rác, khi mà không còn ai dùng tới chúng nữa.
Các câu hỏi với thời trang tuần hoàn
Còn với thời trang tuần hoàn, mỗi bước trong mọi công đoạn tạo ra chiếc quần jeans đều cần đề cao sự lâu dài và bền vững của vòng đời sản phẩm. Những câu hỏi cần được xem xét kỹ bao gồm:
- Liệu sản phẩm này có đủ bền bỉ để sử dụng trong nhiều năm tới?
- Người tiêu dùng có thể mặc nó trong bao lâu?
- Thiết kế này có trường tồn với thới gian?
- Khi đội thu mua và sản xuất tìm kiếm nguyên phụ liệu, liệu họ có tiếp cận được các nguồn đầu vào bền vững, có thể tái sử dụng và thân thiện với môi trường không?
- Tại nhà máy nơi mà những chiếc quần jeans này được sản xuất, những người công nhân có được trả công xứng đáng và được đổi xử công bằng không?
- Những nhà máy ấy có đang góp phần gây ra ô nhiễm trong khu vực nó đang hoạt động không?
- Và khi chiếc quần jeans này bị hư rách, liệu nó có thể được sửa chữa hoặc tái chế lại thay vì bị vứt bỏ không?
- vv
>>> Xem thêm: Tháp nhu cầu thời trang: khi mua sắm đồ mới là lựa chọn sau cùng!
Sự khác biệt giữa thời trang tuần hoàn và thời trang tuyến tính
Ví dụ vừa đề cập ở trên cũng đã phần nào truyền tải sự khác nhau cơ bản giữa thời trang tuyến tính – như đa phần hiện nay đang vận hành, và thời trang tuần hoàn.
Nói một cách ngắn gọn, vòng đời sản phẩm trong thời trang tuyến tính thường không được khép kín. Chúng bắt đầu từ phòng làm mẫu, rồi tới xưởng sản xuất, ra cửa hàng bán lẻ, về tủ quần áo của người mặc, và cuối cùng đa phần kết thúc cuộc đời ở bãi rác. Số liệu thống kế trong báo cáo của Ellen MacArthur Foundation 2017 cho thấy, ít hơn 1% trong tổng số hàng triệu tấn quần áo được tái chế thành sản phẩm mới mỗi năm. 99% còn lại, chúng bị ném bỏ đầy tội nghiệp.
Hình ảnh từ Fashion Repurposed
Còn với thời trang tuần hoàn, mọi nỗ lực đang hướng vào việc khép kín lại quy trình sản xuất: thứ bạn không sử dụng nữa sẽ được quay vòng lại để trở thành chính nguyên liệu cho các sản phẩm tiếp sau.
>>> Xem thêm: ThredUP và cuộc cách mạng với thời trang secondhand
Thời trang tuần hoàn tạo ra những giá trị tích cực gì?
Cũng như các hoạt động trong vận động kinh tế tuần hoàn khác, thời trang tuần hoàn cũng kỳ vọng tạo ra những tác động to lớn ở tầm vĩ mô. Không chỉ nhằm hạn chế những tác hại to lớn của kinh tế tuyến tính, kinh tế tuần hoàn đại diện cho một sự chuyển dịch mang tính hệ thống nhằm tạo ra những cơ hội kinh doanh mới, tái tạo các giá trị môi trường và xã hội. 3 giá trị tích cực mà thời trang tuần hoàn đem lại:
- Giảm bớt rác thải. Việc những sản phẩm thời trang tuần hoàn được đưa trở lại nhà máy để tái sản xuất góp phần đáng kể vào việc giảm lượng rác thải qua môi trường.
- Giảm sử dụng nguyên liệu tự nhiên. Với việc chú trọng sử dụng các nguyên phụ liệu tái chế, thời trang tuần hoàn giúp làm giảm nhu cầu của việc tạo thêm ra những chất liệu mới từ tài nguyên thiên nhiên.
- Phổ biến năng lượng xanh & giảm thiểu ô nhiễm. Các thương hiệu thời trang tuần hoàn tích cực sử dụng dây chuyền sản xuất từ năng lượng sạch, năng lượng tái chế như năng lượng gió, mặt trời,.. để giảm thiểu tối đa lượng khí thải ra môi trường.
>>> Xem thêm: “Go thrifting” nghĩa là gì?
Những người tiêu dùng có thể làm gì để tham gia tích cực vào thời trang tuần hoàn?
Để góp tay góp sức thúc đẩy sự phát triển thời trang tuần hoàn không quá khó. Tin vui là chúng mình có thể bắt đầu thực hành ngay từ bây giờ, với một số lời nhắc dành cho bản thân:
>>> Xem thêm: 11 câu hỏi tự hỏi bản thân trước khi mua sắm thời trang
- Đầu tiên, và cũng là điều quan trọng hàng đầu, hãy chỉ mua quần nào mà bạn thực sự cần. Hiện nay, với sức mạnh của mạng xã hội và những công cụ hiện đại, các nhãn hàng thời trang không ngừng dẫn dắt chúng ta đến với những nhu cầu mua sắm không có thực. Hãy tỉnh táo, và tự hỏi mình trước khi mua bất cứ món đồ nào: mình có thực sự cần nó không? mình có thể mặc món đồ này trong 1,2,5 năm tới không? …
- Nếu bạn thực sự cần món đồ nào đó, hãy nghĩ tới việc mua sắm đồ đã qua sử dụng (secondhand). Không cần phải ra các khu chợ đồ si để ngụp lặn trong núi đồ đâu, tại Việt Nam giờ cũng có khá nhiều các thương hiệu bán lẻ đồ secondhand rất tiện lợi để chọn lựa.
>>> Xem thêm: Review cửa hàng ký gửi quần áo Give Away Q10
- Học các để sửa chữa hay tái chế đồ hư hỏng cũng là một trải nghiệm rất thú vị. Một chỗ bung chỉ hay một chiếc khuy bị bong sút đôi khi chỉ cần vài phút để may lại thôi. Đừng vội vứt bỏ những món đồ ấy nhé.
- Khi cần phải mua đồ mới, hãy lựa chọn các thương hiệu cam kết về chất lượng. Giá có thể tương đối mắc, nhưng đổi lại bạn sẽ có thêm động lực để giữ gìn và giữ món đồ lâu hơn trong tủ đồ.
- Cần mặc đồ đẹp cho các dịp như đi tiệc, đám cưới,…? Thường những bộ đồ đó hiếm khi bạn sẽ lấy ra mặc lần 2 phải không? Vậy thì thử tìm đến các bên cho thuê thời trang, rất có thể bạn sẽ lựa được món đồ ưng ý với giá thuê mềm hơn giá mua mới rất nhiều.
- Với những món đồ không còn mặc, ngoài việc đem cho tặng từ thiện, bạn có thể đem đi ký gửi nữa đó. Vừa có thêm chút tiền bán đồ, vừa giúp cho món đồ có thể tới đúng với người cần nó hơn. Tham khảo các địa chỉ ký gửi đồ tại ĐÂY.
Tạm kết
Trong các bài viết kế tiếp trong chuỗi bài về Thời trang tuần hoàn, SAW sẽ giới thiệu các thương hiệu thời trang tuần hoàn nổi bật, cũng như đi sâu về các mô hình kinh doanh trong thời trang tuần hoàn. Cùng đón đọc nhé!
>>> Xem thêm: Thời trang tuần hoàn: 4 mô hình kinh doanh đáng chú ý
Mời bạn xem video chuyển thể từ bài viết tại đây:
©️ Nội dung bài viết thuộc sở hữu của Shed A Wonderland. Các hoạt động sao chép hoặc đăng lại vui lòng liên hệ với SAW thông qua email shed.a.wonderland@gmail.com hoặc comment dưới bài viết.
Vui lòng ghi rõ nguồn shedawonderland.com khi sử dụng hình ảnh bìa hoặc dẫn link video. SAW cảm ơn bạn vì đã thấu hiểu 💚
SHED
(Tổng hợp dịch từ The Honest Consumer, Ellen MacArthur Foundation)
