Tại sao Renewcell thất bại?
Tại sao với một “profile” đầy ấn tượng- được dựa trên nền tảng công nghệ vững chắc, giải quyết bài toán khó, được đầu tư lớn, Renewcell vẫn kết thúc bằng việc tuyên bố phá sản.
Từ những ngày đầu tiên “chập chững” tìm hiểu về thời trang bền vững nhiều năm trước, Renewcell đã luôn là “apples in my eyes” - mô hình ưa thích của mình. Khi mà mình vẫn đang cặm cụi ngồi cắt và may tay từng chiếc túi tái chế, thì việc Renewcell sáng tạo ra công nghệ tạo nên loại vật liệu 100% từ quần áo đã qua sử dụng là một phép màu. Đó là phép màu bởi, bằng việc thương mại hoá diện rộng loại vật liệu hoàn toàn mới đó, Renewcell có thể giải quyết bài toán tái chế ở quy mô lớn, khép kín vòng đời của các sản phẩm thời trang. Hơn một thập kỷ qua, niềm kỳ vọng lớn được đặt vào Renewcell nhằm biến giấc mơ thời trang tuần hoàn ở quy mô công nghiệp thành hiện thực.
Nhưng, tuyên bố phá sản của Renewcell hồi cuối tuần trước (25/2) là một tiếng chuông lớn khiến tất cả những người đã và đang mơ giấc mơ ấy tỉnh mộng. Tỉnh để buồn bã thừa nhận rằng chúng ta dường như vẫn còn cách “utopia” - thế giới lý tưởng của thời trang tuần hoàn, rất rất xa.
Ở bài viết này, mình quyết định nhìn thẳng vào nỗi buồn để trả lời cho câu hỏi “Tại sao Renewcell thất bại?”
Renewcell hoạt động như thế nào?
Câu chuyện của Renewcell
Hơn 1 thập kỷ trước, một nhóm các nhà khoa học tại KTH, Viện Công nghệ Hoàng gia, ở Stockholm, nghiên cứu cách sản xuất ethanol sinh học hiệu quả hơn bằng cách tìm ra phương pháp mới để phân hủy cellulose. Chính trong quá trình đó, nhóm nghiên cứu nhận ra rằng phương pháp của họ có thể thành công trong việc phân hủy cellulose trong vải cotton và viscose. Họ tin rằng đây có thể là chìa khóa để tái chế sản phẩm thời trang trên quy mô lớn và khép kín chuỗi tuần hoàn thời trang. Đó chính là khởi đầu của Renewcell vào thời điểm năm 2012.
Một số cột mốc phát triển đáng chú ý của Renewcell:
2013: Đăng ký thành công bằng sáng chế tại EU
2014: Thành phẩm đầu tiên được làm từ 100% bột giấy Circulose được ra mắt, chứng minh tính khả thi của giải pháp trong ngành thời trang
2017: H&M đầu tư và trở thành cổ đông của Renewcell
2020: Hợp tác với H&M để ra mắt bộ sưu tập thời trang làm từ Circulose đầu tiên
2021: Niêm yết trên sàn chứng khoán Nasdaq First North Premier Growth Market
2022: Nhà máy Renewcell 1 với công suất 120,000 tấn được đi vào hoạt động
Sản phẩm của Renewcell
Thành phẩm của Renewcell là Circulose, dưới dạng bột giấy hoà tan dùng làm nguyên liệu đầu vào cho các nhà máy sản xuất sợi cellulose nhân tạo (viscose, modal, và lyocell). Thông thường các nhà máy này sử dụng nguyên liệu đầu vào từ bột giấy làm từ gỗ. Nhưng với công nghệ của Renewcell, sợi cellulose nhân tạo có thể làm từ 100% bột giấy tái chế từ sản phẩm dệt may. Sản phẩm của Renewcell được xuất khẩu sang các thị trường quốc tế gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Đức, Nhật, Mỹ và Áo.
Công nghệ phía sau Renewcell
Hiểu một cách đơn giản, quy trình sản xuất Circulose khá tương đồng với quy trình sản xuất bột giấy và giấy. Điểm khác biệt nằm ở công nghệ đầu vào sử dụng vải thời trang có hàm lượng cellulose thay vì gỗ như trong ngành công nghiệp giấy. Từ đó, khiến cho quy trình này được coi là mới lạ và cấp bằng sở hữu trí tuệ.
Vấn đề nằm ở đâu?
Sau khi đã giới thiệu cơ bản về Renewcell và sản phẩm startup này cung cấp, giờ mình sẽ thảo luận chính về lí do tại sao với một “profile” ấn tượng như vậy - được dựa trên nền tảng công nghệ vững chắc, giải quyết bài toán khó, được đầu tư lớn, Renewcell vẫn kết thúc bằng việc tuyên bố phá sản.
Trong phạm vi bài viết này, mình lựa chọn phân tích ở ba khía cạnh: Renewcell trong chuỗi cung ứng thời trang; Mức độ đón nhận của các thương hiệu thời trang, và Mức độ sẵn lòng chi trả của người tiêu dùng.
Chuỗi cũng ứng thời trang
Khi mới thoạt nghe về mô hình của Renewcell, hẳn là nhiều người cũng dễ dàng cảm thấy rất ấn tượng về tuyên bố “We make fashion circular” - Chúng tôi khép kín chuỗi tuần hoàn thời trang. Công với việc tin tức về các chiến dịch hợp tác giữa Renewcell với các thương hiệu đình đám như H&M, Levi’s, Pangaia, GANNI,..dễ khiến chúng ta hình dung rằng các thương hiệu thời trang là khách hàng của Renewcell. Khi ấy, sản phẩm thời trang hoặc dệt may được tái chế qua Renewcell sẽ tới thẳng tới các thương hiệu, rồi tới tay khách hàng. Nhưng trên thực tế, chuỗi cung ứng thời trang phức tạp hơn rất nhiều và Renewcell, dù muốn hay không, vẫn chỉ đóng vai trò là 1 mắt xích nhỏ trong đó.
Như thông tin trong phần giới thiệu về Renewcell, sản phẩm duy nhất của startup này là Circulose - dưới dạng các tấm bột giấy hoà tan. Từ đó, Circulose được đưa tới tay các nhà máy sản xuất ra thành xơ sợi (fibers). Sau đó, tiếp tục tới nhà máy dệt để biến thành sợi (yarn). Sợi vải đó, vận chuyển tiếp tới nhà máy dệt để thành các tấm vải. Hành trình tiếp tục tới nhà máy may, tới kho và cửa hàng của các thương hiệu thời trang.
Và điểm mấu chốt cần lưu ý ở đây là, hầu hết các thương hiệu không kiểm soát hay tham gia quá sâu vào quá trình sản xuất vải. Họ thường chỉ làm trực tiếp với các xưởng may gia công, và uỷ quyền cho các xưởng này mua các loại vải mà họ mong muốn. Số ít các thương hiệu lớn có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng khi làm việc với nhà máy vải, hoặc dệt, nhưng rất khó để có thể kiểm soát toàn bộ từ khâu xơ sợi hay sợi.
Từ góc nhìn của mình, đó chính là vấn đề lớn trong mô hình hoạt động của Renewcell. Sẽ là vô ích khi thuyết phục thành công brands sử dụng Circulose trong khi brands lại có rất ít sức ảnh hưởng trong chuỗi cung ứng vải sợi. Khách hàng chính và duy nhất của Renewcell nên là các nhà máy sản xuất xơ sợi. Tuy nhiên, để thuyết phục các nhà máy này sử dụng circulose thay vì các bột giấy từ gỗ thông thường là một bài toán không dễ. Vấn đề về chênh lệch giá, chi phí logistics (cần nhớ là nhà máy của Renewcell nằm tại Thuỵ Điển, còn nhà máy sợi nằm phần lớn ở Trung Quốc, Ấn Độ,..) là những rào cản lớn cần vượt qua. Nếu như chỉ là vì để “bền vững hơn” thì đã đủ thuyết phục với các chủ nhà máy này chưa? Mình e là rất khó.
Mức độ đón nhận của các thương hiệu thời trang
Vẫn tiếp tục câu chuyện về chênh lệch giá ở trên, bởi đó cũng chính là một trong những rào cảo với các thương hiệu thời trang khi quyết định có nên lựa chọn Circulose cho bộ sưu tập của họ. Cần nhìn thẳng vào thực tế là giá sản phẩm của Renewcell cao hơn các sản phẩm sợi giấy thông thường khác. Đồng nghĩa với việc, giá thành sản xuất của các sản phẩm quần áo sẽ cao hơn, từ đó, giá bán cũng cần cao hơn. Trong bối cảnh ngành thời trang đang gặp khó vì lạm phát và giảm sức mua như hiện nay thì việc tăng giá bán không phải là một nước đi được ưa thích bởi nhiều thương hiệu.
Nicolaj Reffstrup, đồng sáng lập của thương hiệu thời trang GANNI, cho biết trên BoF rằng khái niệm về “green premium” (nói tới các sản phẩm thời trang bền vững với giá bán cao) thực ra không tồn tại. Rõ ràng là thương hiệu hoàn toàn có thể bán với giá bán cao hơn, nhưng nó cần đi cùng với rất nhiều thứ khác: thiết kế, đóng gói, hay truyền tải câu chuyện gì qua các sản phẩm bền vững đó. Trong khi, vấn đề cân đối chi phí - lợi nhuận vẫn luôn là bài toán sống còn với các thương hiệu. Nếu thương hiệu không tự duy trì được, thì sản phẩm có bền vững hơn hay không cũng đâu còn quá ý nghĩa.
Mức độ sẵn lòng chi trả của người tiêu dùng
Hiện tại có rất ít bằng chứng về việc khách hàng sẽ chấp nhận chi trả cao hơn cho các sản phẩm bền vững hơn. Chưa kể, việc lợi dụng cụm từ “bền vững” quá đà và “green washing” của các thương hiệu cũng khiến sự thân trọng của người tiêu dùng tăng lên.
Tiếp theo là gì?
Về phía Renewcell, sau khi đơn phá sản được chấp thuận bởi chính quyền Thuỵ Điển, startup này kỳ vọng sẽ tìm được người mua lại trong tháng tới. Số lượng tồn kho Circulose hiện tại có đủ để đáp ứng nguồn cung trong 18 tháng tới 2 năm tới.
Tuy nhiên, trong kịch bản xấu nếu Renewcell không được giải cứu, đó sẽ là một nỗi buồn lớn với nhánh thời trang bền vững. Khi ấy, nguồn cung cho vật liệu bền vững của ngành thời trang sẽ trở nên suy giảm và khan hiếm hơn. Thật vậy, trong một phân tích công bố bởi BCG và Quantis cho thấy một sự sụt giảm lớn trong nguồn cung của nguyên vật liệu ít tác động (lower impact) từ nay tới 2030. Tuy nhiên, câu hỏi lớn hơn mình đặt ra là, liệu nguồn cầu cho các nguyên vật liệu kể trên có tăng hay không?
Cùng tiếp tục theo dõi những biến động tiếp theo của Renewcell cùng mình nhé. Theo dõi đến đón nhận những tin tức mới nhất từ SAW!
Thân mến,